Pierwsze chwile po urazie to ważny moment, w którym trzeba zdecydować – jak działać, by nie pogłębić problemu? Skuteczna regeneracja wymaga zarówno odpowiedniego postępowania tuż po kontuzji, jak i kontroli bólu, który może utrudnić powrót do formy. Sprawdź, jak goją się urazy i co zrobić, by przyspieszyć ten proces.
Etapy gojenia się urazów
Proces regeneracji po kontuzji nie zachodzi z dnia na dzień – to biologiczna sekwencja, która wymaga czasu i odpowiednich warunków. Trzy główne etapy gojenia, przez które organizm przechodzi po urazie, to:
-
faza zapalna (0–5 dni): pojawia się ból, obrzęk i ograniczenie ruchu. Choć stan zapalny często kojarzy się negatywnie, jest potrzebny do oczyszczenia uszkodzonej tkanki i rozpoczęcia naprawy,
-
faza proliferacyjna (do kilku tygodni): następuje odbudowa tkanek, produkcja kolagenu i tworzenie nowych naczyń krwionośnych,
-
faza przebudowy (nawet kilka miesięcy): wzmacnianie i porządkowanie struktur w miejscu uszkodzenia.
Na przebieg powyższych procesów ogromny wpływ ma sposób leczenia i rehabilitacji. Zaburzyć może go zbyt wczesny powrót do pełnej aktywności, z kolei nadmierne unieruchomienie zwiększa ryzyko przewlekłego bólu i osłabienia mięśni.
Pierwsza pomoc po urazie – jak działać, by nie pogorszyć sytuacji?
W pierwszych godzinach po urazie kluczowe znaczenie ma szybka i właściwa reakcja. Jednym z najczęściej rekomendowanych schematów postępowania jest zasada RICE, czyli:
-
Rest (odpoczynek) – uszkodzona część ciała powinna zostać odciążona i usztywniona, by zapobiec pogłębieniu urazu,
-
Ice (chłodzenie) – zimne okłady (np. woreczek z lodem, kompres żelowy) przykładane przez 10–20 minut co 2–3 godziny pomagają zmniejszyć obrzęk i działają przeciwbólowo,
-
Compression (ucisk) – bandaż elastyczny lub opaska uciskowa ograniczają narastanie obrzęku i wspomagają odpływ płynów tkankowych,
-
Elevation (uniesienie) – uszkodzona kończyna powinna być podniesiona powyżej poziomu serca, co ułatwia odpływ limfy i zmniejsza obrzęk[1].
Jak skutecznie kontrolować ból i zapobiegać przewlekłym dolegliwościom?
Ból po urazie pełni funkcję ostrzegawczą, ale nieleczony może prowadzić do zmian w układzie nerwowym i przekształcenia się w postać przewlekłą. W ostrej fazie warto więc wdrożyć leczenie farmakologiczne.
Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe (NLPZ) stosowane przy urazach działają poprzez hamowanie aktywności cyklooksygenaz – enzymów produkujących związki prozapalne (prostaglandyny). To one odpowiadają za odczuwane po kontuzji dolegliwości, dlatego redukcja ich wytwarzania może złagodzić te objawy.
Preparatem często stosowanym w leczeniu bólu pourazowego jest deksketoprofen. Łagodzi on dolegliwości o nasileniu niewielkim do umiarkowanego, a dodatkowo moduluje przewodnictwo bodźców bólowych, więc może zapobiec rozwojowi bólu przewlekłego[2].
Jednocześnie pamiętajmy o aktywnym podejściu do leczenia: fizjoterapia, stopniowe zwiększanie ruchomości i kontrola postawy są kluczowe w zapobieganiu nawrotom i utrwaleniu dolegliwości. Połączenie metod farmakologicznych z odpowiednią rehabilitacją pozwala wrócić do pełni sprawności w najkrótszym możliwym czasie.
[1] Kaźmierczak, U., Kwiatkowski, S., Radzimińska, A., Strojek, K., Weber-Rajek, M., & Zukow, W. (2017). Leczenie zachowawcze skręcenia stawu skokowego w świetle najnowszej literatury. Journal of Education, Health and Sport, 7(3): 117-142.
[2] Woroń, J. (2020). Dlaczego w bólu ostrym należy rozważyć zastosowanie deksketoprofenu? Forum Medycyny Rodzinnej, 14(2): 51-56.
Artykuł sponsorowany
